Dünya ölçeğinde nesli tehlike altında olan türlerden olan Küçük akbaba (Neophron percnopterus) yaşamı boyunca pek çok tehditle karşı karşıya kalmaktadır. Bu tehditler arasında elektrik hatlarına çarpma ve çarpılmalar da yer almaktadır. “Egyptian Vulture New LIFE (LIFE16 NAT/BG/874)” projesi kapsamında Bulgaristan Kuşları Koruma Derneği (BSPB) tarafından verici takılarak takip edilen “Polya” isimli dişi Küçük akbaba, maalesef Burdur ili Tefenni ilçe merkezine yaklaşık 10 km mesafede bulunan bir trafonun kablolarına temas etmesi sonucu elektrik çarpmasına bağlı olarak geçen hafta hayatını kaybetti.
Polya’nın takip edilmesini sağlayan vericinin sinyalinin sabitlenmesi sonucu Bulgaristan Kuşları Koruma Derneği (BSPB)’ndeki meslektaşlarım iletişime geçerek acil yardım istediler. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar 6. Bölge Müdürü Rıza Kamil, Burdur Şube Müdürü Zerrin Sürücü ve Avcılık ve Yaban Hayatı Şube Müdürü Tamer Yılmaz ile birlikte durumu acilen hassas bir şekilde ele aldık. Burdur Şube Müdürlüğü’ne bağlı bir ekip hızla harekete geçirildi.
Sinyalinin sabitlendiği son nokta ve öncesinde zorlu ve uzun göçün ardından beslenmek üzere yedi saat zaman geçirdiği iki noktanın koordinatlarında gerçekleştirilen keşif sonucunda; Polya’nın önce bir tarlanın ortasında yer alan iki domuz yavrusunun leşi ile beslendiği ve daha sonra geceyi geçirmek üzere bir elektrik trafosunun üstüne konduğu ancak konar konmaz akıma kapılarak öldüğü tespit edildi.
Afrika’dan gelip Balkanlara, Bulgaristan’a doğru ilk kuzeye göçü esnasında ülkemizden geçmekte olan Polya’nın kısa ama çarpıcı yaşam öyküsünün bu şekilde son bulması hepimizi oldukça üzdü. Hikayesinin detaylarını öğrendikçe türün geleceği açısından umut veren bir birey olduğu ve tam bir yaşam savaşçısı olduğu anlaşılıyor.
Polya, Prag Hayvanat Bahçesi’nde üremesi sağlanan bireylerin yavrusu olarak 2017 yılında doğmuş. Projenin, Balkanlarda türün doğal popülasyonunun çoğaltılmasını da sağlayan alt programı kapsamında da Bulgaristan’a transfer edilmiş. 2018 yılının Mayıs ayında on aylıkken verici takılarak doğaya salınmış ve takibe alınmış. Gerçekleştirilen takiple ölüme pek çok kez meydan okuduğu tespit edilen Polya; önce Bulgaristan’dan güneye doğru Ege Denizi boyunca göç etmiş, neyseki bir şekilde Girit Adası’na ulaşmayı başarmış. Anakaraları takip ederek göç etmesi gerekirken denizlerde maceralara atılan Polya, Girit Adası’nda pek durmadan önce Akdeniz üzerinden bir cesaretle güneye doğru göç etmeye başlamış, neyse ki kısa bir süre sonra doğuya doğru yönelerek ülkemizin Akdeniz kıyılarını bulmakta gecikmemiş. Kasım 2018’de Ceyhan ve İskenderun Körfezi dolaylarından sinyali alınmış ve güneye doğru göçüne devam etmiş. Sudan\'daki ilk kışını (2018/2019) geçirmeden önce Kızıldeniz\'de bir başka uzun deniz geçişinden sağ kurtulmuş. Haziran 2019\'da Suudi Arabistan\'a gitmeden önce Sahra Çölü’nün karşısında, önce Çad\'ı geçip, sonra Libya\'ya ve Mısır, İsrail ve Ürdün\'e doğru hareket etmiş. Proje ekibi Kasım 2019’da gerçekleştirdikleri arazi çalışmasında Polya’yı Suudi Arabistan’da kışlama alanında gözlemlemiş.
Polya, 2020 yılının Nisan ayının sonlarına doğru kuzeye doğru göçüne başlamış, yaklaşık olarak bir haftayı Suriye’de geçirmiş. Ardından hızla Türkiye\'nin güneyinden batıya doğru göç etmiş. Ve son olarak sinyali Burdur Tefenni’de sabitlenmiş.
Proje kapsamında üç yıldır göç hareketi takip edilen “Polya” yaşamına pek çok macerayı sığdırıp türle ilgili önemli pek çok bilgiyi sağlamış, 12 ülkede bulunmuş, ancak ne yazık ki yaşam öyküsü Bulgaristan’a dönüş yolculuğu esnasında son bulmuştur.
Sadece son bir yılda biri vericili (Mersin’de) diğeri vericisiz (Adana’da) olarak elektrik çarpmasına bağlı ölmüş olarak bulduğum iki Küçük akbabadan sonra, Polya’nın hikayesi de nesli tehlike altında olan bu türün karşı karşıya olduğu bu ve benzeri tehditlerin azaltılması, ortadan kaldırılması ve türün korunması için yapılması gereken pek çok şey olduğunu gösteriyor.
Umarım Polya’nın macera dolu ve hüzünlü hikayesi bu sorunların çözülmesine katkı sağlar.
Yazan: Lale Aktay Sözüer
Fotolar: Süleyman Atıl, Volen Arkumarev, BSPB
Proje sayfalarında Polya’nın hikayesi;
https://www.facebook.com/117157298423012/posts/1620539784751415/
https://www.facebook.com/117157298423012/posts/1621386698000057/
http://www.lifeneophron.eu/#a-the-heartbreaking-story-of-polya-a-very-promising-future-killed-by-electrocution